Chế độ ăn của bệnh nhân đái tháo đường

Những bệnh nhân bị bệnh tiểu đường cần phải tuân thủ chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt để đưa mức đường huyết về mức bình thường .

 

 
MỤC TIÊU DINH DƯỠNG
1. Đưa mức đường huyết về càng gần bình thường càng tốt.

2. Bảo vệ tim mạch, kiểm soát huyết áp, chống lại các loại chất béo có hại cho tim mạch.

3. Giữ cân nặng ở mức hợp lý.

4. Ngăn chận hay làm chậm xuất hiện các biến chứng của đái tháo đường.

5. Bảo vệ sức khỏe, giúp người bệnh cảm thấy luôn luôn khỏe mạnh, lạc quan và tuân thủ tốt chế độ ăn.
Tháp dinh dưỡng:
KHẨU PHẦN ĂN CỦA NGƯỜI TRONG MỘT NGÀY

• Tinh bột :6-11 suất
• Trái cây: 2-4 suất
• Rau: 3-5 suất
• Thịt: 2-3 suất
• Sữa và chế phẩm từ sữa: 1-2 suất
• Mỡ và đường: hạn chế

TINH BỘT : Là cơ bản của bữa ăn. Có nhiều trong :

• Gạo,
• Bột mì,
• Bắp
• Khoai củ,
• Đậu…

Có 2 loại tinh bột : Loại tốt cho sức khỏe và loại không tốt
TINH BỘT TỐT : Cung cấp nhu cầu Carbonhydrate cơ bản cho cơ thể, chứa nhiều vitamin và khoáng chất
Trái cây (Nên ăn trái cây hơn là uống nước trái cây )
Rau, đậu
Ngũ cốc
TINH BỘT KHÔNG TỐT: Cần hạn chế tối đa

• Làm tăng cao Đường trong máu rất nhanh
• Đường tinh luyện
• Đậu trắng
• Bánh kẹo, nước ngọt
• Soda, nước uống nhiều đường,rượu

Mỗi ngày bệnh nhân Đái Tháo Đường nên ăn khoãng 6 suất tinh bột
1suất tinh bột (100cal) :

• Khoãng 1 vá cơm = 1 chén lưng cơm
• Bún 89g = 1 chén rưỡi bún = dĩa nhỏ bún
• Bánh đúc 189g
• Bánh mì 40g = 1 lát bánh mì sanwich
• Mì gói 25g = 1 dĩa nhỏ mì = 1 vắt mì khô
• Một      dĩa bánh ướt
• Khoai lang 90g
• Khoai môn 90g
• Khoai tây 106g
• Bắp tươi 50g
• Nui (khô) 29g…..

Buổi trưa và buổi tối bệnh nhân nên ăn khoãng  1 chén rưỡi cơm ( hay 2 chén lưng ) hay thế bằng 3 chén bún…..
Có thể ước tính : 1 chén cơm thế bằng 1,5 chén bún = 1 dĩa mì nhỏ = 1 lát bánh mì = 1 dĩa bánh ướt…
NHÓM THỊT
Cung cấp đạm cho cơ thể
Đạm có nhiều trong :
Đạm động vật:

• Thịt đỏ : heo,bò, dê , cừu
• Thịt trắng :cá, thịt gà bỏ da, thức ăn hải sản      như cua, mực, tôm…
• Trứng gia cầm

Thịt trắng tốt cho sức khỏe hơn thịt đỏ
Đạm thực vật

• Đậu nành, đậu hủ và các loại hạt khác
• Dầu thực vật không có mỡ bão hòa (không      cholesterol)
• ½ chén đậu Hàlan

Mỗi ngày nên ăn 2-3 suất thịt : 1 suất thịt = 5g protein
Một suất khoảng: 28gram thịt ,cá, gà, vịt hay phômai

• Tàu hủ 46g
• Thịt bò nạc 25g
• Trứng gà 38g
• Tàu hủ ky 10g
• Cá lóc 27g
• Cá thác lác 28g
• Cá thu 20g
• Cua 29g

CHẤT XƠ
Mục tiêu = 10 – 35 grams/ngày
Chức năng:

• Giúp giãm táo bón
• Giúp giãm cân.
• Giãm khả năng ung thư ruột kết
• Giữ đường huyết ổn định
• Giảm sản xuất cholesterol ở gan, làm giảm      cholesterol trong máu
• Giảm nguy cơ tai biến mạch máu não và bệnh lý      mạch vành

CHẤT XƠ có 2 dạng:
Dạng hòa tan: Rau,trái cây,đậu
Kiễm soát đường huyết và lipid máu
Dạng không hòa tan: ngũ cốc…
Tốt cho đường ruột
RAU CẢI : Nên ăn 7- 13 suất mỗi ngày
Một suất là:

• 1 chén rau sống
• ½ chén rau nấu chín
• ½ chén rau xay nhuyễn

TRÁI CÂY mỗi ngày nên ăn 2-4 suất
Một suất trái cây :

• 1 trái táo nhỏ, cam, chuối
• 1 trái đào trung bình
• Nước ép : 1/3-1/2 chén
• ½ trái chuối lớn
• 4-5 trái chôm chôm
• 1 trái mận
• 4 trái măng cụt
• 1 trái ổi nhỏ
• Chanh, cam :   116g
• Đu đủ chín :     114g
• Cóc                  :    111g
• Vải                   :     109g
• Táo,      lê        :    106g
• Mít, nhãn         :     102g
• Mãng cầu  :  85g
• Sapoche   :  82g
• Xòai                :  80g
• Na                   : 76g
• Chuối     :50 - 75g

1.Đường trong trái cây là loại đường fructose. Đường frutose làm tăng đường huyết chậm hơn đường sucrose (đường mía) do đó bệnh nhân đái tháo đường có thể dùng được.

2.Nên ăn những loại trái cây có màu đậm. Trái cây có màu đậm thường có nhiều loại vitamin và chất khoáng cần thiết cho tim mạch và sức khỏe nói chung.

3.Bản thân chất đường, dù là đường trong trái cây hay đường mía đều làm tăng mức đường huyết và tăng nồng độ các loại mỡ không tốt cho tim mạch (tăng triglyceride và giảm HDL-cholesterol) vì vậy nên dùng với lượng vừa phải.

4.Khi đã ăn trái cây thì nên bớt lượng chất bột trong bữa ăn hàng ngày với liều lượng tương đương.

5.Tuyệt đối không được ăn trái cây để thay các loại thực phẩm khác.
NHÓM DẦU MỠ
Cung cấp nhiều năng lượng và acid amin thiết yếu cho cơ thể
Mỡ tốt :nên được sử dụng
Mỡ đơn không bão hòa:

• Hạt
• Dầu Olive
• Dầu dừa

Mỡ đa không bão hòa:

• Dầu hướng dương
• Dầu bắp
• Đậu nành
• Omega 3 and 6
• Omega-3 and Omega-6 Fatty Acids

Cải thiện sức khỏe tim mạch
Có trong: Cá (cá hồi, cá ngừ ,cá tuyết),đậu nành…
Mỡ xấu : Nên hạn chế sử dụng
Thịt đỏ : bò heo, dê…
Trứng
Bơ
Sản phẩm từ sữa
Mỡ heo
Dầu cọ
Thức ăn chiên, xào, nước béo ( phở)
NHÓM SỮA
Nên uống khoảng 1-2 suất sữa mỗi ngày, nên dùng sữa dành cho bệnh nhân Đái Tháo Đường (ví dụ :  Nutren ), tuy nhiên sữa dành cho bệnh nhân cũng có khả năng tăng đường huyết nếu uống nhiều
1 SUẤT SỮA:
Mỗi suất sữa là 1 chén (250ml),
loại đun hay đậm đặc : ½ chén
loại sữa bột không béo : 1/3 chén
Yaourt : 1 chén
Ăn một hủ yaourt không đường trước bữa ăn có thể làm giảm sự hấp thu chất bột đường và ít làm tăng đường huyết sau ăn.

Bệnh nhân đái tháo đường có thể dùng các loại sữa không đường, ít (hay không béo), hay sữa đậu nành. Cũng có thể dùng các loại sữa được chế biến dành riêng cho người đái tháo đường.

Nên bỏ hẳn thói quen uống sữa trước khi đi ngủ. Có thể uống sữa được vào buổi sáng (điểm tâm) hay buổi trưa.
RƯỢU BIA
Giới hạn lượng cồn đưa vào không nhiều hơn 1-2 lượng chuẩn mỗi ngày
1 lượng chuẩn : 285 ml bia, 375 ml bia nhẹ, 100ml rượu (vang, champagne), 30ml rượu mạnh (rượu đế, whisky, scott…)
30ml = 1 chung rượu
MUỐI
Giới hạn muối ăn vào ít hơn 6g mỗi ngày, đặc biệt bệnh nhân có tăng huyết áp
Giới hạn thức ăn có nhiều muối như thức ăn chế biến sẵn(mì gói, thịt đóng hộp…)
TỈ LỆ CÁC NHÓM THỨC ĂN TRONG MỔI BỮA ĂN
¼ là tinh bột
¼ là thịt, cá, gà, .hay thịt thay thế
½ là rau không có tinh bột
Sữa và trái cây
KHUYẾN CÁO CHẾ ĐỘ ĂN CHO BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
Ăn chế độ ăn ít mỡ bão hòa và mỡ toàn phần.
Hạn chế muối , đường
Ăn hơn 5 suất trái cây và rau mỗi ngày
Chọn thức ăn giàu hạt nguyên (gạo lức…)
Hạn chế sử dụng rượu bia
Các bữa ăn nhỏ có thể làm giảm sự dao động đường huyết tuy nhiên ăn thường xuyên có thể dẩn tới dư năng lượng và tăng cân
Đưa bữa ăn phụ vào chế độ ăn nên tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể
Nên ăn các thực phẩm được nấu tại nhà. Hạn chế tối đa việc ăn bên ngoài, trừ khi bất khả kháng. Các loại thức ăn được chế biến bằng phương pháp luộc, hấp, tiềm, nấu canh thì chứa ít chất độc hơn các loại chế biến ở nhiệt độ cao như xào, chiên, đặc biệt là chiên dòn.

Một số loại thực phẩm đóng gói sẵn được quảng cáo “dành cho bệnh nhân đái tháo đường”. Phải thật cẩn thận xem kỹ thành phần và bảng năng lượng được in trên nhãn. Không nên tin cậy tuyệt đối vào các loại thực phẩm được quảng cáo này, hơn nữa giá thành thường cao.

Chú ý không nên tùy tiện bỏ bữa ăn rồi sau đó ăn bù. Bỏ bữa ăn rất nguy hiểm đặc biệt đối với các bệnh nhân có tiêm insulin.
Nên ăn theo đúng bữa trong ngày (sáng, trưa, chiều). Không nên ăn nhiều bữa nhỏ hay ăn xế. Tránh tối đa việc ăn khuya vì rất dễ làm đường huyết buổi sáng tăng (trừ trường hợp phải tiêm insulin cử tối).